ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ…

 

 

Τα δύο τελευταία χρόνια οι φωτογραφικές μου αναζητήσεις με έφεραν επανειλημμένα στη Φινλανδία και αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω μερικά σχόλια για τη σχέση των ανθρώπων εκεί με τη φύση και τον τρόπο που τη διαχειρίζονται.

Έτσι λοιπόν, σε όλες μου τις διαδρομές, που αθροίζουν συνολικά χιλιάδες χιλιόμετρα, δεν είδα πουθενά, μα πουθενά, ένα σκουπίδι, αντίθετα είδα δυο-τρεις φορές ομάδες μικρών (!) παιδιών να καθαρίζουν δρόμους και πλατείες, με την επίβλεψη ενός μόνο μεγαλύτερου, χωρίς ενήλικες.

Ακόμα και στα μικρότερα χωριά, και στα μεμονωμένα αγροκτήματα, ανακυκλώνουν 6-10 διαφορετικές κατηγορίες απορριμμάτων.

Τα δημοτικά τέλη για την καθαριότητα επιμερίζονται ανάλογα με τα άτομα κάθε νοικοκυριού –άρα και την «παραγωγή» τους– και, όταν λειώνουν τα χιόνια, κάθε σπίτι αναλαμβάνει αυτόματα να καθαρίσει μια περιοχή που του αναλογεί από τα σκουπίδια που μένουν πίσω.

Σε κάθε χώρο στάθμευσης ή αναψυχής, ακόμα και σε απόμερα σημεία μέσα στα δάση ή στα νησάκια στις λίμνες που είναι προσβάσιμα μόνο με πλωτό μέσο, υπάρχουν κάδοι απορριμμάτων με σακούλες και, φυσικά, δεν υπάρχουν πεταμένα σκουπίδια γύρω τους.

Το καθοριστικό κριτήριο για την σχεδίαση έργων (φράγματα, δρόμοι κλπ.) είναι η παρουσία σπάνιων ειδών ή ιδιαίτερων ενδιαιτημάτων, και η απογραφή τους είναι πρωταρχικό μέλημα των αρμόδιων αρχών, χωρίς να χρειάζονται «πιέσεις». Χαρακτηριστικά, στο τελευταίο μου ταξίδι τον Ιούνιο, ένας φίλος μου εκεί μου διηγήθηκε καταπερήφανος πως έγινε μια παράκαμψη 80 χιλιομέτρων στον αυτοκινητόδρομο που ακολουθούσαμε για να μην ενοχληθούν δύο φωλιές του σπάνιου ιπτάμενου σκίουρου (Pteromys volans).

Η εκμετάλλευση των δασών είναι πολύ εντατική, τόσο που στη νότια Φινλανδία το ποσοστό των ώριμων δασών που δεν έχουν ξυλευθεί τα τελευταία 150 χρόνια και προστατεύονται είναι μικρότερο του 2 % (σημειώστε μάλιστα ότι μεγάλες δασικές εκτάσεις είναι ιδιωτικές και ότι τις υλοτομίες κάνουν κυρίως ιδιωτικές εταιρίες και συνεταιρισμοί). Παρόλα αυτά οι υλοτομίες γίνονται βάσει πολυδιάστατου σχεδίου διαχείρισης που προστατεύει την άγρια ζωή και διατηρεί, στο μέτρο του δυνατού, τις λειτουργίες του δάσους. Έτσι:

Κόβουν τα δένδρα πάντα πριν ή μετά την περίοδο αναπαραγωγής και ποτέ δεν αποψιλώνουν τις προσημασμένες εκτάσεις, αλλά αφήνουν δασωμένους «διαδρόμους» που ενώνουν τις συστάδες και παρέχουν κάλυψη στα μικρά και μεγάλα ζώα.

Κάθε χρόνο οι υλοτόμοι ψάχνουν τις φωλιές, ακόμα και στο έδαφος –όπως του αγριόκουρκου (Tetrao urogalus) και της δασόκοτας (Bonasia bonasia)– και τις σημειώνουν σε λεπτομερέστατους, μικρής κλίμακας χάρτες.

Δεν κόβουν τα δένδρα με τρύπες, ζωντανά ή νεκρά, ενώ, όπου υπάρχει φωλιά αρπακτικού, αφήνουν άθικτη μια μεγάλη συστάδα γύρω της, ώστε να την κρύβει και να την προστατεύει. Δεν κόβουν επίσης ποτέ τις τρέμουσες λεύκες (Populus tremoula) που θεωρούνται τα σημαντικότερα δένδρα για το φώλιασμα δρυοκολαπτών και άλλων πουλιών.

Τέλος, κατά τις αναδασώσεις φυτεύουν πάντα ανάμεικτα διάφορα είδη δένδρων, παραγωγικών και μη, ώστε το νέο δάσος να έχει ποικιλότητα θώκων και οι λειτουργίες του να είναι κατά το δυνατόν φυσιολογικές μέχρι την επόμενη υλοτόμηση.

Πολλά σπίτια στις πόλεις και σχεδόν όλα στα χωριά, ακόμα και τα καλοκαιρινά εξοχικά στα δάση και τις λίμνες, έχουν στους κήπους και τις αυλές τους τεχνητές φωλιές για τα πουλιά, και ταΐστρες που τις γεμίζουν αδιάλειπτα, ιδιαίτερα τους σκληρούς μήνες του χειμώνα.

Οι περισσότεροι Φινλανδοί αναγνωρίζουν τα πουλιά και τα φυτά, τουλάχιστον της περιοχής τους, και γνωρίζουν αρκετά πράγματα για τον τρόπο ζωής και τις συνήθειές τους. Είναι σημαντικό ότι σε πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων οι παρατηρητές πουλιών είναι πολλές δεκάδες χιλιάδες και ότι υπάρχουν περισσότεροι από 1000 (!) οργανωμένοι φωτογράφοι άγριας ζωής.

Η άφιξη του χιονοφυλλοσκόπου (Phylloscopus borealis), του μικρότερου πουλιού της χώρας και τελευταίου μετανάστη που φτάνει στα μέσα Ιουνίου, θεωρείται τόσο σημαντική που ανακοινώνεται από το κρατικό ραδιόφωνο.

Επιπλέον, πολλά περιοδικά ποικίλης ύλης έχουν μόνιμες στήλες για τη φύση, και το ίδιο ισχύει για ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς των οποίων οι τοπικοί ανταποκριτές ενημερώνουν για ασυνήθιστους «επισκέπτες», για το αν τα φθινοπωρινά χρώματα είναι έντονα, πότε φυτρώνουν τα βρώσιμα μανιτάρια, αν καρπίζουν τα βατόμουρα (τα οποία όλοι συλλέγουν μανιωδώς) και ότι άλλο ενδιαφέρον προκύπτει.

Όλα αυτά –η περιβαλλοντική ευαισθησία σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας, η πραγματικά αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων, η αγάπη και ο σεβασμός για την άγρια ζωή– δείχνουν μια βαθειά και, πάνω από όλα, αληθινή σχέση των ανθρώπων με τη Φύση.

Αναλογιστείτε τώρα τι συμβαίνει σε μας………

Όπως λένε και στα μυθιστορήματα, κάθε ομοιότητα είναι εντελώς συμπτωματική, κάτι που έδειξε με τον χειρότερο τρόπο η καταστροφή της Πάρνηθας.

Και στη Φινλανδία, ναι, ναι και εκεί, καίγονται τα δάση. Κι όταν δεν καίγονται μόνα τους τα καίνε με ελεγχόμενες πυρκαγιές οι αρμόδιες υπηρεσίες, ιδιαίτερα στους Δρυμούς (!), γιατί η φωτιά είναι ο κυρίαρχος παράγοντας αναγέννησης του δάσους.

Εκεί όμως δεν υπάρχουν διεκδικητές και καταπατητές, τα καμένα δάση δεν αποχαρακτηρίζονται, δεν υλοτομούνται και δεν πωλούνται, δεν υπάρχουν «κόντρες» δασολόγων-πυροσβεστών, τα προσωπικά, πολιτικά ή υπηρεσιακά συμφέροντα δεν έχουν καμία θέση στη διαχείριση, δεν υπάρχουν πολιτικοί που συντηρούν επί δεκαετίες ένα νεφελώδες τοπίο αρμοδιοτήτων ώστε να το εκμεταλλεύονται όποτε θέλουν, που νομιμοποιούν τα αυθαίρετα, που προσπαθούν να αναθεωρήσουν το Σύνταγμα όπως τους βολεύει, που δηλώνουν ανερυθρίαστα ότι δεν είναι πάντα ανάγκη το δάσος να παραμένει δάσος…………

Εκεί η κοινωνία δεν τα ανέχεται αυτά!